Groene stroom: dit is alles wat je moet weten

Groene stroom is niet altijd zo groen als je denkt. Bijvoorbeeld omdat een leverancier een groen certificaat heeft gekocht en dat combineert met de levering van stroom. Maar wat is groene stroom nou eigenlijk? Wanneer is groene stroom nou écht groen? En hoe kan je zelf overstappen op groene energie? Wij zetten alles op een rijtje.

Wat is groene energie?

We hoeven je vast niet uit te leggen dat de stroom in je stopcontact niet letterlijk groen is. En het gas uit je fornuis heeft ook niet die kleur. Groene energie is duurzaam opgewekte elektriciteit en gas. Bijvoorbeeld door zonnepanelen, windmolens of biogas. Deze energie is schoon en hernieuwbaar. En raakt niet op. De zon komt immers elke dag op en de wind waait vrijwel altijd.

Om de klimaatdoelstellingen te behalen, moeten we met z’n allen slimmer omgaan met onze energie en overstappen op groene energie. De noodzaak om over te schakelen wordt steeds groter. Om de planeet netjes achter te laten voor onze kinderen en kleinkinderen bijvoorbeeld. Bovendien zijn we dan minderafhankelijk van landen die fossiele brandstoffen leveren. En dat is nodig, want de oorlog tussen Rusland en Oekraïne liet onlangs zien wat die afhankelijkheid betekent: de Nederlandse gas- en stroomprijzen stegen naar recordhoogtes.

Hoe bepalen we wat groene energie is?

Bestaat écht groene energie eigenlijk wel? Nee, eigenlijk niet. Uit alle Nederlandse stopcontacten komt dezelfde stroom en uit elk gasfornuis komt hetzelfde gas. Dus ook al heb je een contract voor groene stroom, dat betekent niet dat je energie dat ook daadwerkelijk is. De energie die uit een stopcontact komt is overal hetzelfde. Wel kan een energieleverancier stroom en gas ‘vergroenen’.

Vergroenen van elektriciteit

Energieleveranciers die groene contractenaanbieden, moeten bewijzen dat zij écht groen opgewekteelektriciteit verkopen. Binnen Europa geldt hiervoor een systeem met certificaten. Hieronder vallen het Garanties van Oorsprong certificaat (GVO) enhet Power Purchase Agreement (PPA) contract.

Garanties van Oorsprong (GVO’s)

Een Garantie van Oorsprong (GvO) is een Europees certificaat dat aangeeft dat stroom op een groene manier is opgewekt. Eén GvO dekt 1000 kWh elektriciteit als “groen”. Het geeft aan waar in Europa en welke duurzame energiebron die hoeveelheid stroom heeft opgewekt. Een GvO is een jaar geldig. CertiQ geeft deze certificaten uit in Nederland.

Landen binnen Europa kunnen met elkaar handelen in GvO’s. Producenten die bijvoorbeeld in Noorwegen hun groene stroom opwekken, kunnen hun GvO’s verkopen aan Nederlandse energiebedrijven die grijze stroom – stroom die is opgewekt uit niet-duurzame bronnen – inkopen. Je leest het goed: het energiebedrijf levert in werkelijkheid grijze stroom, maar het mag zeggen dat het groene stroom verkoopt. Dit noem je ‘Greenwashing’. Een boekhoudkundig trucje om gewilde groene stroom te verkopen, terwijl het eigenlijk grijs is.

Hoe dat kan …? Er is een maas in de wet: GvO’s zeggen in essentie dat er in dat jaar érgens in Europa 1000 kWh groene stroom is opgewekt. Maar niet dat de partij van de gekochte GvO, daadwerkelijk die stroom heeft gekocht. Sommige energieleveranciers vinden dit niet voldoende en kopen daarom ook Power Purchase Agreements (PPA’s).

Power Purchase Agreements (PPA’s)

Een Power Purchase Agreement (PPA) borduurt voort op de Garanties van Oorsprong. Een PPA is een langdurig contract (van doorgaans tien tot vijftienjaar) tussen twee partijen; de energieproducent en de inkoper. Een PPA dient als inkoopbewijs voor een bepaalde hoeveelheid energie. De producent reserveert deze hoeveelheid energie en kan dat dus niet aan een andere partij verkopen. PPA’s zijn dus een stuk betrouwbaarder wat betreft écht groene energie.

Vergroenen van gas

Voor gas gelden er andere regels. Er is namelijk vrijwel geen manier om groen gas te krijgen. Willen we echt groen zijn, dan moeten we van het (aard)gas af. Dit is natuurlijk op de korte termijn niet voor iedereen mogelijk. Momenteel zijn er twee opties: écht groen gas van hernieuwbare energiebronnen en CO₂-gecompenseerdgas.

Echt groen gas
Een kleine groep energieleveranciers levert groengas. Dit is gas dat geproduceerd wordt uit hernieuwbare energiebronnen, bijvoorbeeld door vergisting van plantenresten. Door organisch afval te vergisten in grote biogasinstallaties komt methaan vrij, dat noemen we biogas, waardoor er veel minder CO₂-uitstoot vrijkomt. Helaas kunnen we hierop grote schaal nog geen gebruik van maken. Er wordt nu nog te weinig opgewekt om iedereen te voorzien.

CO₂-gecompenseerd gas
Het alternatief is het aanbieden van CO₂-gecompenseerd gas. De leverancier levert feitelijk fossiel gas en compenseert de CO₂-uitstoot met investeringen in projecten in het buitenland. Bijvoorbeeld door deelname aan verduurzamingsprojecten over de hele wereld. Denk aan het aanplanten van bomen in specifieke gebieden, of het investeren in duurzamere manieren van leven. Deze laatste optie is een beetje misleidend: het compenseert niet de CO2-uitstoot, maar vermindert het. Toch claimen bedrijven deze vermindering als compensatie. Om zeker te weten dat compensatieprojecten daadwerkelijk duurzaam zijn, kun je letten op de volgende internationale standaarden:

·       Gold Standard

·       Verified Carbon Standard (VCS)

·       Climate,Community & Biodiversity (CCB)

·       Fairtrade Climate Standard

Deze standaarden worden wereldwijd gebruikt om de maatschappelijke impact van projecten te waarborgen. Energieleveranciers kunnen zelf kiezen aan welke specifieke compensatieprojecten ze meedoen. Op deze manier hebben compensatieprojecten niet alleen een positieve impact op het milieu, maar ook op de maatschappij.

Hoe gaan we echt over op groene energie?

Voor onze groene elektriciteit zijn PPA’s heel betrouwbaar. Deze worden uitgegeven door energieproducenten die zelf windmolens of zonneparken hebben en kunnen dus door energieleveranciers gekocht worden. Sommige energieleveranciers hebben ook hun eigen windmolen- of zonneparken. Voor gas zijn er nu (nog) geen goede alternatieven, dus compenseren is het beste wat we kunnen doen. Gelukkig gaat het wel de goede kant op. De Europese Commissie wil de winning van duurzame energie in de EU versnellen door het gebruik van hernieuwbare en groene energiebronnen op te voeren. Maar we hebben nog wel een lange weg te gaan.

De enige manier om écht over te gaan op groene energie, is de energietransitie te versnellen en drastisch minder te verbruiken. Hoge stroom- en gasprijzen geven een extra duwtje in de rug om over te gaan op groene energie en simpel weg minder te verbruiken. Het animo om meer groene elektriciteit op te wekken groeit. Dit versnelt de energietransitie en zo kunnen we op den duur allemaal van het gas af. Wil je zelf je steentje bijdragen aan de energietransitie? Plaats dan zonnepanelen op je dak, ga elektrisch rijden, schaf een warmtepomp aan en kijk naar manieren om stroom op te slaan. Uiteraard snappen we dat je dit niet zomaar regelt; het kost extra geld en de apparaten hebben een lange levertijd. Tot die tijd kan je overstappen naar een energieleverancier die groene energie aanbiedt. Want hoe meer vraag naar groene energie, hoe sneller producenten zullen overstappen op groene productie.

Hoe groen is groen?

De Consumentenbond doet in samenwerking met WISE jaarlijks een onderzoek naar hoe groen energieleveranciers daadwerkelijk zijn. Zij doen het achtergrond onderzoek, zodat jij dat niet hoeft te doen.

Wil jij dus ook écht groen? Bekijk dan het onderzoek en bepaal wie jouw energieleverancier wordt.